میلین، غشای پوشاننده اعصاب است که مانند یک عایق از آنها محافظت می کند. از بین رفتن میلین باعث تخریب اطلاعات در سیستم عصبی مرکزی می شود و علائم بیماری ام اس بروز می کند. معمولا بیماری ام اس در افراد ۲۰ تا ۵۰ ساله شایع است، اما در کودکان و افراد مسن نیز دیده می شود. اما زنان دو برابر مردان و زودتر از آنها به این بیماری مبتلا می شوند.

 انواع MS

- ام اس عودکننده و فروکش کننده

- ام اس پیشرونده اولیه

- ام اس پیشرونده ثانویه

- ام اس پیشرونده و عود کننده

MS عودکننده و فروکش کننده

علائم MS

- اختلالات بینایی (تاری دید، تشخیص نادرست رنگ ها، نابینایی در یک چشم و درد چشم)

- ضعف اندام، از دست دادن هماهنگی عضلات و عدم تعادل بدن

- گرفتگی عضلات، خستگی، بی حسی و سوزن سوزن شدن آنها

- از دست دادن احساسات، لکنت زبان، لرزش و یا سرگیجه

- اختلال در دفع مدفوع و ادرار

- تغییرات ذهنی (کاهش تمرکز، کمبود توجه و از دست دادن حافظه)

- افسردگی

- (پارانویا (بیماری توهم و سوء ظن

- خنده و گریه غیرقابل کنترل

دلایل اهمیت بالای استفاده از علم توانبخشی در MS

۱- شکل پذیری عصبی (Neuroplasticity)

نوروپلاستیسیتی (ترمیم و سازماندهی مجدد سلولهای عصبی) در سیستم عصبی مرکزی (CNS) با پروتکل های مختلف توانبخشی مثل CIMT و PBWST، در بیماران مبتلا به سکته و آسیب در زمینه تصادفات مغزی توسط fMRI، علایم بیمار و معاینات بالینی تایید و باعث تغییراتی در سیستم بینایی، حرکتی و شناختی بیماران شده است.

۲- ورزش هوازی (Aerobic Exercise)

سندرم تحلیل (deconditioning) یکی از عوارض بیماری ام اس می باشد و توانبخشی و ورزش هوازی (ایروبیک) می تواند بر روی تناسب اندام، سطح فعالیت، احساس خستگی، وضعیت سلامت یا به طور کلی deconditioning اثر داشته باشد. حالت ایده آل، تجویز یک برنامه ورزشی تخصصی توسط فیزیاتریست می باشد ولی معمولا اجرای کامل و مناسب برنامه توسط بیمار در هفته های اول تا حدودی مشکل است. در کل جلسات متعدد ورزشی با شدت کم در مراکز توانبخشی توصیه می گردد.

۳- بهبودی پس از تشدید بیماری

Exacerbation  یا عود بیماری، علت اصلی ناتوانی بیماری ام اس است و شروع هر چه سریع تر توانبخشی با برنامه های فشرده (intensive) می تواند با مکانیسم های سازگاری و جبرانی بهینه باعث نوروپلاستیسیتی شود.

۴- توانبخشی در ناتوانی های مزمن

درست است که توانبخشی یا rehab در فاز حاد و اوایل بیماری پاسخ بهتری می دهد ولی تحقیقات و تجربیات نشان داده اند که بیمارانی با چندین سال ناتوانی نیز می توانند ریکاوری داشته باشند. این یافته ها بدین معنی هستند که rehab همیشه بیمار را می تواند از نظر بهبودی یک یا چند گام به جلو هدایت کند. توجه داشته باشید که برای بررسی میزان بهبودی از نظر علایم، نشانه ها در معاینه و کارکرد یا فانکشن معمولا از ابزارها و پرسشنامه های تایید شده ای قبل، حین و بعد از درمان استفاده می شود.

۵- ماساژ درمانی

افراد مبتلا به MS باید اقدامات زیادی انجام دهند و گرفتن ماساژهای ریلکسی یکی از آنهاست که قادر به تسکین برخی از استرس­های این بیماری است. به دلیل اینکه افسردگی، علائم بهبود را از بین میبرد، ریلکسیشن خیلی مفید خواهد بود. ماساژ از مدت­ها پیش به عنوان تسکین‌دهنده استرس شناخته شده و کاهش تنش نیز از دیگر مزایای آن است.

مدیریت طبیعی درد

"Livestrong" گزارش می­دهد مردمی که مبتلا به MS هستند، اگر بیماری، اعصاب حسی آن‌ها را درگیر کرده باشد، ممکن است درد را حس کنند و ماساژ ریلکسی مستمر در تاثیرگذاری بر روی درد مزمن، موثر شناخته شده است. به دلیل اینکه منجربه افزایش تولید اندروفین در بدن شده که خود یک تسکین‌دهنده و ضد درد طبیعی در بدن است. به‌علاوه ماساژ ریلکسی، گردش خون و ریلکسیشن را افزایش می­دهد.

ماساژ مستمر، به تسکین استرس کمک کرده و حتی زمانیکه اختلال در خواب دارید در بهبود خواب عمیق بسیار موثر است. با داشتن خوابی عمیق، شما درد کمتری حس خواهید کرد.

ایمنی ماساژ

 WebMD ذکر می­کند که برای افراد مبتلا به MS ماساژ ریلکسی رویه­ای ایمن است. اما اگر شما دچار ضایعه تحلیل‌برنده استخوان اُستئوپروز (پوکی استخوان) هستید، ابتدا با پزشک متخصص خود مشورت کنید. خیلی از افراد دچار MS جهت ریلکس‌شدن و کاهش استرس، دوره­های منظم و مستمر از ماساژهای ریلکسی را می­گذرانند.

در کنار کاهش استرس، ماساژ می­تواند ارتجاع­پذیری را که تحرک شما بدان وابسته است، بهبود بخشد و همچنین به کاهش سفتی عضلانی ناشی از انقباضات کمک کند. اما شاید بزرگ‌ترین منفعت کاهش درد است. در مطالعه­ای در سال ۲۰۰۹ در"MS Journal"، محققان گزارش کردند که پس از ۱۰ هفته ماساژ ریلکسی، شرکت­کنندگان بیش از ۵۰% کاهش درد را در طی ۳ ماه بعدی تجربه کرده‌اند. وآخر اینکه : ماساژ را تحت نظر متخصص توانبخشی و ماساژ انجام دهید.

دکتر مهدی محمدی/متخصص توانبخشی ورزشی/هیات پزشکی ورزشی استان اصفهان